80: Wetsartikelen

Woord vooraf.
Als ambtenaar van de gemeente Zevenaar heb ik in de jaren 2002-2018 helaas zelf ervaren wat bossing is en wat het met iemand doet als je met een bijzonder slechte werkgever te maken hebt die zich niets, maar dan ook niets aantrekt van allerlei wettelijke regels en fatsoensnormen.

Het gebruik van intimidatie, psychische terreur en pesten op het werk als bestuurs- en managementinstrument komt nog steeds vaak voor in overheidsorganisaties (zie TNO-rapport van 18 juli 2012). Het kan leiden tot de dood van onschuldige mensen en staat ook wel bekend als bossing (wegpesten door je baas).

En toch is deze valse, geniepige en interne vorm van ‘verticale’ agressie op basis van verschillende wettelijke regelingen verboden. Zie hieronder.

Artikel 31 Europees verdrag van Maastricht.
Iedere werknemer heeft recht op gezonde, veilige en waardige arbeidsomstandigheden (een Europees grondrecht).

Artikel 3 e.v. van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet).
Intimidatie, psychisch geweld en pesten is ook op grond van de Arbowet verboden. Deze wet hanteert daarvoor de term ‘psychosociale arbeidsbelasting’ : De werkgever voert, binnen het algemeen arbeidsomstandighedenbeleid, een beleid gericht op voorkoming en indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting. De wetgever verstaat onder psychosociale arbeidsbelasting (PSA) onder andere: pesten, intimidatie en psychisch geweld,  ook wel aangeduid als: mobbing, bossing, bullying e.d.

De werkgever is op grond van de Arbowet verplicht een beleid te voeren dat erop gericht is werknemers te beschermen tegen pesten etcetera. In het Arbobesluit is dit verder uit-gewerkt. De Arbowet is min of meer een preventieve wet om vooraf een acceptabel niveau van veiligheid op het werk te garanderen en niet bedoeld om slachtoffers van een onveilige situatie (horizontale intimidatie, verticale intimidatie, psychische terreur e.d.) tegemoet te komen met een schadevergoeding.

In de rechtspraak is de verplichting van de werkgever om werknemers tegen intimidatie, psychisch geweld en pesten te beschermen, nader geconcretiseerd en op basis daarvan kan een werkgever veroordeeld worden tot het betalen van een schadevergoeding.

Artikel 32 van de Arbeidsomstandighedenwet.
Op grond van artikel 32 van de Arbowet is strafrechtelijke vervolging mogelijk van werkge-vers die weten of redelijkerwijs moeten weten dat door hun handelen ernstige schade aan de gezondheid van werknemers kan ontstaan. Dat schrijft minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in zijn brief van 9 april 2014 over beroepsziekten aan de Twee-de Kamer. Het veroorzaken van gezondheidsschade is een misdrijf. Daarom is het zo misdadig dat burgemeester en wethouders van Zevenaar medewerkers doelbewust net zo lang intimideren totdat ze ziek afhaken. B&W handelen hiermee in strijd met artikel 32 van de Arbowet en kunnen daarvoor strafrechtelijk worden vervolgd. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of het zinvol is persoonlijk aangifte te doen tegen burgemeester en wethouders.

De overtreders van artikel 32 van de Arbowet kunnen worden veroordeeld tot een gevan-genisstraf van zes jaar als het misdrijf opzettelijk is begaan. Is er van opzet geen sprake dan kan de overtreder worden veroordeeld tot een hechtenisstraf van een jaar. Een werkgever kan ook worden veroordeeld voor dit misdrijf wanneer er in de praktijk geen of een lichte gezondheidsschade is ontstaan.

Artikel 361 Wetboek van Strafrecht.
De ambtenaar of een ander met enige openbare dienst voortdurend of tijdelijk belast persoon, die opzettelijk zaken bestemd om voor de bevoegde macht tot overtuiging of bewijs te dienen, akten, bescheiden of registers, welke hij in zijn bediening onder zich heeft verduistert, vernielt, beschadigt of onbruikbaar maakt, of toelaat dat zij door een ander worden weggemaakt, vernield, beschadigd of onbruikbaar gemaakt, of die ander daarbij als medeplichtige ter zijde staat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden of geldboete van de vijfde categorie.

Brief minister Asscher over aanpak intimidatie op het werk.
Op 20 december 2013 heeft minister Asscher een brief aan de Tweede Kamer gestuurd waarin hij o.a. aankondigt dat intimidatie op het werk bespreekbaar moet worden gemaakt en uit de taboesfeer moet worden gehaald.

Artikel 7:611 Burgerlijk Wetboek, artikel 125 ter Ambtenarenwet e.d.
De (ex-) werkgever is aansprakelijk voor schade wegens handelen in strijd met goed werkgeverschap. Op basis van dit artikel is de werkgever aansprakelijk voor de schade die een werknemer lijdt door wegpesten, mobbing, bossing, bullying, intimidatie en psy-choterreur of hoe je het pesten op de werkvloer ook noemt.

Artikel 7:658 lid 1 Burgerlijk Wetboek.
De werkgever heeft een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving, waaronder ook de verplichtingen vallen die de werkgever op grond van de Arbeidsomstandighedenwet heeft. De werkgever moet maatregelen treffen en aanwijzingen verstrekken die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt. De werkgever is aansprakelijk voor alle schade die de werknemer lijdt, tenzij de werkgever aantoont dat hij zijn zorgverplichting is nagekomen of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer die schade heeft geleden.

Artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (onrechtmatige daad).
Ook op grond van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (onrechtmatige daad) is de werkgever aansprakelijk voor intimidatie, psychische terreur e.d. op het werk. Het kan hierbij gaan om een onrechtmatige daad van een ondergeschikte of een onrechtmatige daad van de werkgever zelf.

Artikel 6:106 lid 1 onder a en b van het Burgerlijk Wetboek.
Wanneer de werkgever zelf de dader is van psychische terreur e.d. dan schendt hij de norm van artikel 6:106 lid 1 onder a en b van het Burgerlijk Wetboek. Er is dan sprake van: ‘opzet en oogmerk om iemand schadelijke materiële en immateriële gevolgen toe te brengen’. De werkgever weet wat hij doet en heeft controle over de situatie en zichzelf en gebruikt bepaalde vormen van interne agressie (intimidatie, psychische terreur, mobbing, wegpesten, kalt stellen en dergelijke) welbewust en doelgericht als managementinstrument om mensen ertoe te dwingen ‘vrijwillig’ ontslag te nemen. In zo’n situatie moet de geleden schade volledig worden vergoed.

Artikel 6:170 van het Burgerlijk Wetboek.
Dit artikel stelt de werkgever aansprakelijk voor fouten van zijn ondergeschikte. Wanneer een werknemer een andere werknemer (weg)pest, kan de (weg)gepeste werknemer zijn werkgever aansprakelijk stellen voor de schade.

Artikel 2 van de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid.
Het in deze wet neergelegde verbod van onderscheid houdt mede een verbod op intimida-tie in. Onder intimidatie wordt verstaan: gedrag dat met leeftijd verband houdt en dat tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast en een bedrei-gende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd.

Artikel 284 Wetboek van Strafrecht.
Intimidatie, psychische geweld, pesten e.d. kunnen ook strafrechtelijk worden vervolgd op grond van artikel 284 van het Wetboek van Strafrecht. De dader kan worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van 2 jaar. Het misdrijf is gepleegd wanneer iemand door lichamelijk of psychisch geweld, bedreiging met geweld of een feitelijkheid (bijvoorbeeld intimideren of pesten) wordt gedwongen om iets te doen, niet te doen of te dulden.

Andere artikelen Wetboek van Strafrecht.
Andere artikelen uit het Wetboek van Strafrecht die van belang kunnen zijn om de dader van agressie en geweld op het werk aan te pakken zijn:

• artikel 141 (openlijke geweldpleging);
• artikel 261 (smaad);
• artikel 266 (eenvoudige belediging);
• artikel 300 (mishandeling); en
• artikel 350 (vernieling).

Schadevergoedingsartikelen.

De drie belangrijkste schadevergoedingsregelingen zijn opgenomen in:

• artikel 7:611 BW, artikel 125 ter Ambtenarenwet e.d. (goed werkgeverschap);
• artikel 7:658 BW (schadevergoeding);
• artikel 6:162 en 6:106 BW (onrechtmatige daad en opzet).